Dạy trẻ chậm nói có khó không? Cách dạy trẻ chậm nói hiệu quả

Dạy trẻ chậm nói chưa bao giờ là công việc dễ dàng, nhưng cũng không đến mức khó khăn phức tạp. Cách dạy trẻ chậm nói đòi hỏi sự kiên trì, nhẫn nại cũng như áp dụng đúng phương pháp giáo dục đối với trẻ.

Rất nhiều cha mẹ hoang mang trước vấn đề: trẻ chậm nói có kém thông minh không. Chưa có nghiên cứu khoa học nào chứng minh: trẻ chậm nói kém thông minh hay trẻ biết nói sớm thông minh hơn. Trẻ chậm nói có thể đến từ nhiều nguyên nhân khác nhau, trong đó chỉ có 5-10% trẻ chậm nói bị ảnh hưởng trí tuệ. Số còn lại vẫn phát triển bình thường, nhận thức tốt các vấn đề xung quanh.

Tuy không ảnh hưởng về mặt trí tuệ, nhưng trẻ biết nói muộn bị hạn chế về mặt giao tiếp, quá trình học tập và vui chơi gặp khó khăn nhất định. Trong khi đó, trẻ biết nói sớm có nhiều cơ hội hơn, tự tin giao tiếp và tham gia các hoạt động khác. Cha mẹ cần có kế hoạch dạy trẻ chậm nói để giúp trẻ hòa nhập tốt với bạn bè cùng trang lứa, đặc biệt là tự tin khám phá thế giới xung quanh. Dưới đây là cách dạy trẻ chậm nói hiệu quả nhất hiện nay.

Xem thêm:

1. Dạy trẻ thông minh sớm như thế nào. Cách dạy trẻ thông minh sớm đơn giản, hiệu quả

Thế nào là trẻ chậm nói? Trẻ chậm nói khi nào được coi là nghiêm trọng?

Trẻ bắt đầu biết nói từ 12 tháng tuổi (có thể sớm hoặc muộn hơn tùy vào khả năng của mỗi trẻ). Giai đoạn này trẻ bắt đầu tập nói những từ đầu tiên, mỗi lần nói chỉ 1 từ duy nhất như: ba, bà, bá, có, bi, bô,… phát âm đôi khi không rõ ràng. Phải những người thường xuyên gần gũi, chăm sóc bé mới hiểu được những từ ngữ đó.

Từ 18 tháng tuổi trở đi, khả năng phát âm của trẻ rõ ràng hơn hẳn. Trẻ vẫn nói 1 từ duy nhất nhưng chuyển dần sang các từ khó như: mẹ, ông, đi, chơi,… Một số trẻ nói được 2-3 từ cùng lúc. Đến 24 tháng tuổi, trẻ có thể nói sõi nhiều từ cùng lúc và thể hiện ý muốn của bản thân qua ngôn ngữ nói.

Trẻ 2,5-3 tuổi có thể nói tốt 150-200 từ ngữ, sử dụng câu dài có 4-10 từ/câu, nói liền 2-3 câu cùng lúc. Khả năng nói của trẻ lúc 4 tuổi dường như phát triển vượt bậc. Trẻ có thể giao tiếp với bạn bè và người lớn, sử dụng từ ngữ đa dạng, nói nhiều câu văn có liên quan tới nhau, biết cách diễn đạt vấn đề bằng lời nói. Nếu trẻ đạt được đầy đủ các khả năng này (theo đúng độ tuổi của mình), thì trẻ được cho là phát triển bình thường về mặt ngôn ngữ.

Trái lại, nếu trẻ có được năng lực này sớm hoặc muộn hơn so với độ tuổi quy định, thì được cho trẻ biết nói sớm hoặc biết nói muộn (thường gọi là trẻ chậm nói). Trẻ chậm nói có nhiều cấp độ khác nhau: chậm nói bình thường, chậm nói lâu hoặc chậm nói nghiêm trọng.

Nếu trẻ 2 tuổi có thể nói các từ đơn lẻ và phát âm rõ ràng những từ này, thì trẻ chậm nói thông thường đến năm 2 tuổi vẫn chưa phát âm được từ nào, 2,5 tuổi là chậm nói lâu, trẻ 3 tuổi chưa nói được từ nào thì được xem là chậm nói nghiêm trọng.

Đối với trường hợp trẻ chậm nói lâu và chậm nói nghiêm trọng, cha mẹ cần cho trẻ học nói tại các trung tâm can thiệp sớm. Mục đích là cải thiện tình trạng chậm nói của trẻ, đồng thời ngăn chặn ảnh hưởng tới phát triển nhận thức.

Trong thực tế, có rất nhiều trường hợp trẻ biết nói sau 2 tuổi, thậm chí lên 3 tuổi trẻ mới biết nói, nhưng không ảnh hưởng gì tới mặt trí tuệ của trẻ. Cha mẹ có thể dạy trẻ chậm nói tại nhà, mà không nhất thiết phải đến Trung tâm can thiệp.

Đối với trẻ 18-24 tháng tuổi chưa biết nói, thay vì lo lắng thái quá cha mẹ nên tự dạy trẻ chậm nói tại nhà. Cách dạy trẻ chậm nói không quá phức tạp, cha mẹ chỉ cần kiên trì và áp dụng đúng phương pháp dạy trẻ tập nói là được.

Dạy trẻ chậm nói như thế nào?

Trẻ còn nhỏ không thể nói nhưng vẫn có thể giao tiếp với người lớn thông qua hành động, cử chỉ và bộc lộ cảm xúc trên gương mặt. Cha mẹ nên dạy trẻ tập nói từ 12 tháng tuổi hoặc sớm hơn như thế cũng được. Cách dạy trẻ chậm nói cũng tương tự nhưng sẽ có sự khó khăn nhất định, do trẻ đã vượt qua thời kỳ vàng để học nói.

Nếu cha mẹ không muốn con em mình chậm nói, thì nên dạy trẻ tập nói đúng thời điểm. Trẻ có thể chưa biết nói ngay tức thì, nhưng trải qua thời gian nhất định cùng sự rèn luyện ngôn ngữ bằng tương tác với người lớn, trẻ sẽ tiến bộ rất nhanh và biết nói sớm hơn.

Cách dạy trẻ tập nói như sau:

– Một là người lớn thường xuyên nói chuyện với trẻ. Tranh thủ mọi lúc mọi nơi để trò chuyện với bé. Việc này làm diễn ra từ lúc trẻ chào đời. Trẻ sơ sinh có thể cảm nhận được lời nói và cảm xúc của người lớn, đặc biệt là những bài hát ru, âm nhạc nhẹ nhàng du dương, hành động âu yếm, vỗ về của người lớn.

Trẻ được tiếp xúc với ngôn ngữ của người lớn từ sớm sẽ phát triển tốt về mặt ngôn ngữ, nhờ đó khả năng bắt chước và tái tạo ngôn ngữ sau này cũng tốt hơn rất nhiều.

– Hai là đến thời kỳ trẻ bi bô tập nói, khoảng từ 9 tháng tuổi trở đi người lớn nên giao tiếp với trẻ nhiều hơn. Mỗi lần nói chuyện với trẻ, người lớn nên phát âm rành mạch, rõ ràng, nói từ ngữ đơn giản trước, sử dụng câu ngắn đơn giản, dễ hiểu. Nếu thực hiện đúng như vậy, trẻ sẽ hiểu ý người lớn nhanh hơn, có thể phản xạ lại kịp thời. Quan trọng là có khả năng bắt chước lại một cách nhanh nhẹn nhất.

– Ba là trẻ từ 12 tháng tuổi trở đi, cha mẹ có thể dạy trẻ tập nói. Bắt đầu bằng cách phát âm mẫu cho trẻ nghe từng từ một. Sau đó khuyến khích trẻ phát âm lại theo người lớn. Công việc này được diễn ra liên tục, thường xuyên, trong mọi hoạt động của trẻ. Trẻ được sống trong môi trường ngôn ngữ sẽ phát triển tốt về mặt ngôn ngữ.

– Bốn là hạn chế cho trẻ tiếp xúc thiết bị công nghệ như tivi, máy tính bảng, điện thoại di động. Các trò chơi điện tử, chương trình giải trí trên Internet luôn có sức hút với trẻ em. Trẻ có thể ngồi hàng giờ để xem những chương trình đó mà không cần giao tiếp với ai.

Trẻ sử dụng thiết bị công nghệ nhiều có thể dẫn đến chậm nói, lười vận động, suy nghĩ, phát triển nhận thức chậm hơn các trẻ khác, thậm chí là gây ra hậu quả tăng động giảm chú ý.

Đối với trẻ chậm nói nghiêm trọng, cha mẹ cần áp dụng cách dạy trẻ tập nói tại nhà kết hợp cho trẻ học lớp dạy nói chuyên sâu. Giáo viên có trình độ chuyện môn, kinh nghiệm lâu năm sẽ giúp trẻ tập nói, khắc phục nhược điểm khi phát âm. Sau 1 thời gian theo học, trẻ sẽ nói được bình thường, bớt nói ngọng, tự tin giao tiếp với mọi người xung quanh.

Dạy trẻ chậm nói cần có sự kiên nhẫn, bền bỉ của người lớn, đặc biệt vận dụng đúng phương pháp giáo dục để trẻ biết nói sớm. Cha mẹ ít giao tiếp với con cái cũng làm cho trẻ chậm nói và trở nên cô đơn. Tăng cường giao lưu với con cái, chơi trò chơi cùng trẻ, hướng dẫn, định hướng cho trẻ khám phá những điều mới lạ luôn là cách thức giáo dục tốt nhất.

Phương pháp dạy trẻ tập nói được chia sẻ tại Blog Nuôi dạy trẻ. Các bậc phụ huynh có thể truy cập website: https://nuoidaytre.com.vn để tham khảo thông tin hữu ích.